چک برگشتی را احتمالا همه شما شنیده اید و یا حتی با آن سروکار داشته اید. امروز اگر به معاملات کوچک و بزرگ نگاهی بیندازیم میبینیم که بجای پول نقد از چک استفاده می کنند. استفاده از چک مزایا و معایب خود را دارد. از مزیت های آن می توان به امنیت و جاگیر نبودن آن و از معایب آن می توان به احتمال برگشت خوردن آن اشاره نمود. چک برگشتی چالش ها و مشکلات بسیاری دارد که در این مقاله قصدر داریم به آن ها بپردازیم.

قانون چک برگشتی

مطابق قانون صدور چک، کسی که چک صادر می کند باید در تاریخ درج شده در چک به اندازه مبلغ نوشته شده در چک، در حساب بانکی اش وجه نقد داشته باشد. در غیر این صورت می توان چک را برگشت زد و علیه صادر کننده چک اقدامات قانونی لازم را انجام داد. برگشت خوردن چک دلایل مختلفی دارد که در ادامه با جزئیات بیشتر این موارد را بررسی می‌کنیم.

دلایل برگشت خوردن چک 

1- فقدان موجودی 

نداشتن موجودی یا عدم کفایت آن شایع‌ترین موردی است که به جهت آن، بانک اقدام به صدور گواهی عدم پرداخت می‌نماید. ماده 5 قانون صدور چک مقرر داشته بانک فوراً کسری مبلغ چک برگشتی را در سامانه یکپارچه بانک مرکزی وارد می‌کند و سپس گواهینامهای را با کد رهگیری مندرج در آن به دارنده تحویل می‌دهد که همان گواهی عدم پرداخت است و به استناد آن میتوان به مراجع قضایی یا ثبتی جهت مطالبه وجه چک برگشتی مراجعه نمود.

2- تنظیم چک به شکل نادرست

اگر چک به گونه‌ای تنظیم شده باشد که بانک به عللی مانند قلم خوردگی یا عدم مطابقت امضاء و امثال آن از پرداخت وجه چک خودداری نماید، برای آن گواهی عدم پرداخت صادر می‌شود و صادرکننده باید در قبال این چک برگشتی پاسخگو باشد. بنابراین، امضای چک باید مشابه نمونه امضایی باشد که صاحب حساب به بانک تقدیم نموده یا اگر در متن چک خط خوردگی وجود دارد، باید پشت چک توضیحات لازم درج و امضاء شده باشد.  

3- خارج نمودن تمام یا بخشی موجودی

صادرکننده چک نباید کلاً یا جزئاً وجهی را که به اعتبار آن چک صادر شده از حساب خود خارج نماید. در این مورد، مباشرت شخص صادرکننده در اخراج وجه از حساب ضرورتی ندارد و این اقدام می‌تواند با صدور چک در وجه ثالث و یا با بستن حساب، عملی شده باشد.

4- صدور چک از حساب مسدود

هرگاه شخصی از حساب مسدود خود با علم به بسته بودن آن اقدام به صدور چک نماید، عمل وی در حکم صدور چک بی‌محل خواهد بود و حداکثر مجازات برای صادرکننده این نوع از چک برگشتی در نظر گرفته شده است. 

5- دستور عدم پرداخت وجه چک 

گاهی وضعیتی رخ میدهد که وجه چک برگشتی از هر جهت قابل پرداخت می‌باشد، اما صادرکننده جلوی پرداخت آن را ضمن دستوری به بانک می‌گیرد.

اگر عذر قانونی برای چنین دستوری موجود نباشد، دستور دهنده بابت صدور چک برگشتی محاکمه خواهد شد. در درخواستی که برای بانک به صورت کتبی نوشته می‌شود باید قید گردد که این دستور به علت گم شدن چک، سرقت یا جعل چک و یا به علت تحصیل چک از طریق کلاهبرداری، خیانت در امانت یا هر جرم دیگری صادر شده است.

در آخر ذکر این نکته ضروری است که صادرکنندگان چک باید هنگام صدور آن ضمن توجه به موارد فوق، در استفاده از برگه‌های دسته چک خود، احتیاط لازم را به خرج دهند تا بابت صدور چک برگشتی مورد تعقیب یا محاکمه قرار نگیرند. برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره با وکلای پایه یک دادگستری، پیشنهاد می کنیم به وبسایت حقوقی شهرداد مراجعه نمایید.